Nie masz konta? Zarejestruj się

Chrzanów

Siedem niesamowitych historii chrzanowskich

13.04.2024 09:05 | 0 komentarzy | 2 389 odsłony | Alicja Molenda
Kto był właścicielem najwyższej kamienicy na chrzanowskim rynku, kiedy jechał tędy wyścig pokoju, jak skończyła się zacięta konkurencja w lokalnej branży mięsnej i kto napisał piosenkę o Chrzanowie? Tyle tematów przewinęło się w trakcie jednego spotkania.
0
Siedem niesamowitych historii chrzanowskich
Uczestnicy pierwszego w tym roku Dnia Dobrych Uczynków w Chrzanowie
Wiesz coś więcej na ten temat? Napisz do nas

Dokumentalista Mariusz Paździora opowiadał o niesamowitych zdarzeniach w historii miasta, a występ zespołu Sernior Singers wywołał pełną emocji  dyskusję na temat "Piosenki o Chrzanowie".

Paździora, to pracownik chrzanowskiej biblioteki, autor rozchwytywanych publikacji "Dzieje cmentarza pariafialnego w Chrzanowie", "Atlas historyczny Chrzanowa" i "Atlas historyczny Galicji".  Dokumentalista, archiwista, podróżnik, gawędziarz. Autor publikacji w naszym tygodniku. W najnowszym numerze można przeczytać jego opowieść pt. "Car Borys - miłośnik chrzanowskich lokomotyw".

Zespół Senior Singers działa przy Uniwersytecie Trzeciego wieku od 11 lat. Ma na koncie cztery płyty. Śpiewa to co lubi, ku radości słuchaczy nie tylko na miejscu. W repertuarze ma m.in. dwie piosenki o Chrzanowie.

Historie lokalne i piosenki zainaugurowały w piątek Dzień Dobrych Uczynków w Chrzanowie. Na świecie obchodzony jest 14 kwietnia w 110 krajach.

1. REX

- Chrzanowskie kino Zorza przy al. Henryka, w czasie okupacji zmieniło nazwę na "REX". Z jego istnieniem w tym czasie związana jest  historia doktora Stanisława Komorowskiego, prowadzącego w tym budynku gabinet dentystyczny. W 1941 r. przed aresztowaniem przez gestapo uratowała go Irenka Balisiówna - opowiadał M. Paździora.

Kino Rex było adresem pocztówki wysłanej w tym czasie do doktora Komorowskiego. Po wojnie przed kinem (Zorza) maszerowali w pochodach pierwszomajowych obywatele miasta i powiatu. Na jego wysokości stała trybuna honorowa.

2. Różowa jubilerska

Najwyższa kamienica na chrzanowskim rynku 22 opatrzona jest inicjałami JB. Pochodzi z 1907 roku. Zaprojektował ją architekt z Katowic. Przed wojną funkcjonował tu sklep jubilerski Ch. Reicha i ta branżowa tradycja przetrwała w kamienicy bardzo długo.

W latach 30. sklep był miejscem napadu rabunkowego. - Dwóch napastników zaatakwoało w nim żydowskiego właściciela. I jak to bywa, miejscowa policja miała problem ze znalezieniem sprawców tego ataku - opowiadał M. Paździora.

3. Wyścig przez rynek

Inna historia dotyczyła Wyścigu Pokoju z Berlina przez Pragę do Warszawy. - Na trasie X etapu z roku 1959 r. prowadzącego z Ostrawy do Krakowa (190 km) znalazł się chrzanowski rynek. Kolarzy witało na nim mnóstwo kibiców, bo w tamtych czasach była to bardzo popularna impreza sportowa. - Nie było komputerów i innych współczesnych sposobów spędzania wolnego czasu, to ludzie chodzili oglądać wyścig na trasie - wspominał Mariusz Paździora. Fakt ten dokumentują fotografie.

4. Z kryminalnej przeszłości

Kryminalna historia związana jest z rodziną Balisiów. Ich dom stał na chrzanowskim rynku. Jan Baliś i jego żona Apolonia w 1901 roku tu zostali zamordowani przez konkuretna w branży mięsnej Erazma Palkę.

Historia pojmania zamachowca i jego uwięzienia jest bardzo zawikłana i tajemnicza. Do końca nie wiadomo co się z nim stało. Dość powiedzieć, że cudem udało się w Chrzanowie uniknąć samosądu, który przygotowywał tłum zgromadzony przed starostwem.

Palka w Krakowie został skazany za swój czyn, ale zgodnie z ówcześnie obowiązującym prawem, najpierw trafić miał do miejsca pochodzenia, a potem do zakładu karnego do Lwowa. W Chrzanowie szykował się wspomniany samsąd, więc konwój z Palką zatrzymał się na chwilę w Libiążu, skąd odjechać miał do więzienia, do Lwowa.

5. Prezydent odwiedził

Inna historia dotyczyła krótkiej wizyty w mieście Chrzanowie prezydenta Finlandii Urho Kekkonenea w roku 1964. Kekkonen, po otrzymniu honorowego doktoratu uniwersytetu wrocławskiego, objeżdżał Polskę. Zwiedział m.in Auschitz, a w drodze do Krakowa zatrzymał się w Chrzanowie. Towarzyszły mu Aleksander Zawadzki, ówczesny Przewodniczący Rady Państwa.

Mariusz Paździora dokładnie przyjrzał się nieznanej wcześniej archiwalnej fotografii i wypatrzył na niej fińską flagę na limuzynie stojącej na rynku. W ten spoósb udało mu się odkryć nieznany fakt  z historii miasta - prezydencką wizytę.

6, 7. O historii piosenek o Chrzanowie przeczytacie dziś wieczorem.

***

W sobotę, 13 kwietnia, od 10.00 do 14.00 - w ramach Dnia Dobrych Uczynków będzie blok imprez dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Wstęp jest bezpłatny. W programie są m.in.: animacje i warsztaty dla dzieci, warsztaty dla rodziców z dziećmi (3-10 lat), trening mentalny z wykorzystaniem sztucznej inteligencji (AI), warsztaty VR – doświadczanie w innym wymiarze, fantastyczny świat gier karcianych i figurkowych, warsztaty malowania figurek Warhammer, a także wystawa samochodów, pokazy makijażu i porady kosmetologiczne.

O imprezie przeczytasz też na stronie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie.

Dzień Dobrych Uczynków to projekt, którego realizatorami są: Centrum Wolontariatu Po sąsiedzku i Stowarzyszenie Za piecem przy współpracy MBP.